ما ادعا می‌كنیم كه جزو برترین كشورها در خصوص داشتن جذابیت‌های گردشگری هستیم. این مطلب را آن قدر شنیده و نوشته‌ایم كه راستش را بخواهید شده‌ایم مثل كسی كه هر روز چلوكباب بخورد ! چلوكباب چه ربطی به جاذبه های گردشگری دارد؟ خیلی هم ربط دارد. سلسله مطالب ذیل به شما ثابت می‌كند كه خوب هم ربط دارد. اگر در این زمینه شما نظری مخالف دارید می‌توانید عنوان كنید قول می‌دهم كه هیچكس توجهی به آن نكند!
ما با همه جذابیت‌ها و قابلیت‌هایی كه در صنعت گردشگری دنیا داریم محدودیت‌هایی هم داریم كه البته از این محدودیت‌ها نه تنها ناراحت نیستیم كه آن را جزو ارزش‌های خود نیز طبقه‌بندی می‌كنیم. حتماً می‌دانید كه توریسم زیر شاخه‌های مختلفی دارد كه از این زیر شاخه‌ها فقط چند تایی از آن را نمی‌توانید در ایران پیدا كنید. توریسم تفریحی به آن معنا كه دیگران مد نظر دارند در ایران یافت نمی‌شود و نباید هم یافت شود.
اما سایر زیر شاخه‌ها نه تنها می‌تواند وجود داشته باشد كه بهترین آنها هم وجود دارد. توریسم تاریخی، فرهنگی، ورزشی، علمی، ماجراجویی، درمانی، ترانزیتی، مذهبی، اكوتوریسم، و… به بهترین شكل در ایران وجود دارد. اما چرا با این همه قابلیت‌ها طبق بعضی از آمارها رتبه‌ی ما در جذب گردشگر از هشتاد هم فراتر رفته است؟
به چند دلیل عمده‌ی آن اشاره می‌كنم:
▪ ما هنوز نتوانسته‌ایم به سایر ملل دنیا بقبولانیم كه كشورمان از افغانستان و سودان و اتیوپی و بوركینافاسو امن‌تر است.
▪ ما هنوز نتوانسته‌ایم به سایر ملل دنیا همه قابلیت‌های توریستی خود را به درستی معرفی كنیم.
▪ ما هنوز نتوانسته‌ایم ناوگان حمل و نقل هوایی، ریلی، جاده‌ای و دریایی خود را مطابق با استانداردهای جهانی بهینه‌سازی كنیم.
▪ ما هنوز نتوانسته‌ایم گردشگرانی كه مایل به سفر ایران هستند را شناسایی و جذب كنیم.
▪ ما هنوز نتوانسته‌ایم به گردشگران داخلی اطلاعات درست و كاملی در خصوص جاذبه‌های كشور ارایه كنیم.
▪ ما هنوز نتوانسته‌ایم …
به ماجرای برگزاری نمایشگاه matta در كوالالامپور اگر توجه كنید به عمده‌ی مسایل پیش گفته پی خواهید برد. پس می‌پردازم به چگونگی برگزاری این نمایشگاه و حضور ایران در آن. لطفاً توجه فرمایید:
شاید یكی از دلایل عمده‌ای كه باعث شد نمایشگاه matta برایم جالب باشد ملاقات دو ساعته من با دكتر محسن امامی در مشهد بود. دكتر كه برخلاف دفعات گذشته با خانواده به مشهد آمده بود دلیل سفر را زیارت و خداحافظی خود و خانواده‌اش عنوان كرد. او تصمیم گرفته بود به مالزی اسباب‌كشی كند و فعالیت‌های خود را در آن كشور متمركز كند. و هم او بود كه از برگزاری این نمایشگاه باخبرم كرد. مالزی كشور مهمی است و جالب اینجاست كه تاكنون در هیچ یك از نمایشگاه‌های توریستی آن كشور ما شركت نداشته‌ایم. اما تا دلتان بخواهد در آلمان و اسپانیا و انگلستان و… نمایشگاه برپا كرده‌ایم و البته خواهیم كرد. تصمیم می‌گیرم این نمایشگاه را پیگیری كنم و در صورت امكان سفری به آنجا داشته باشم.
تماسهایی با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می‌گیریم و از دوستان خود در آنجا می‌پرسیم كه نمایشگاه matta در مالزی چه نمایشگاهی است و برنامه حضور ایران در آن كشور چیست؟ تا ۶ روز مانده به برگزاری نمایشگاه تقریباً هیچكس نمی‌داند موضوع چیست. با دكتر ملك‌زاده تماس می‌گیرم و با وی در چند نوبت گفتگو می‌كنم. دكتر، مالزی را كشور مهمی می‌داند و عنوان می‌كند كه هر طور شده در این نمایشگاه حضور خواهیم داشت اما مشكل جای دیگری بود. از قرار معلوم بودجه‌ای برای حضور ایران در نمایشگاه matta در نظر گرفته نشده بود و آن طور كه بعداً متوجه می‌شوم چند روز قبل از برگزاری مبلغ اجاره محل در نمایشگاه واریز می‌شود و در آخرین لحظات حضور ایران در نمایشگاه matta كه یكی از مهمترین بازارهای توریستی منطقه شرق آسیا است قطعی می‌شود.
سالهاست كه كشور مالزی در حوزه‌ی گردشگری دارای ۲ نمایشگاه بزرگ است. یكی matta كه هر ۶ ماه یكبار برگزار می‌شود كه عمده شركت كنندگان آن آژانس‌های خدمات مسافرتی مالزی و دیگر كشورها هستند و دیگری نمایشگاه جهانگردی كوالالامپور. مالزی را ما یك كشور هدف در جذب گردشگر و مراودات توریستی می‌دانیم و اینكه چگونه در طی سالهای گذشته حتی نمی‌دانستیم چنین نمایشگاه‌هایی در این كشور برگزار می‌شود یكی از دلایل پیش گفته است یعنی عدم شناخت ما از بازارهای هدف. Matta هر ۶ ماه یكبار و نمایشگاه جهانگردی كوالالامپور هر سال یكبار برگزار می‌شود. اما تاكنون ما از این رویدادهای مهم نه تنها غافل كه اصلاً اطلاع نداشته‌ایم. اگر به منابع خبری رجوع كنید درخواهید یافت كه این نمایشگاه اصلاً در تقویم كاری سازمان نیز نبوده است. این قبیل نمایشگاه‌ها بهانه‌ای است تا دولت مردان ما در حوزه گردشگری یك بازنگری اساسی در فعالیت‌های تبلیغاتی خود داشته باشند و بررسی كنند آیا واقعاً حضور نمایشگاهی ما در سایر كشورها اهمیت دارد یا خیر. اگر دارد چه كشورهایی در اولویت می‌باشند. و آیا در كشورهای دارای اولویت فعالیتی صورت گرفته است یا خیر. نگارنده بر این باور است كه دفاتر نمایندگی كشورمان در كشورهای مختلف تا زمانی كه حوزه گردشگری در آنجا دارای نمایندگی نشده است می‌بایست نسبت به انعكاس این رویدادها به تهران همت گمارند. البته از قرار معلوم در آینده‌ای نامشخص دفاتر نمایندگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در همه سفارتخانه‌ها فعال خواهد شد كه این مهم می‌تواند این نقیصه را برطرف كند.
▪ باز گردیم به نمایشگاه matta:
ملاقات من با دكتر امامی تقریباً ۲۵ روز قبل از برگزاری نمایشگاه صورت گرفت و به پیشنهاد وی بود كه تصمیم گرفتم چه ایران در این نمایشگاه حضور داشته باشد و چه نداشته باشد یك شماره از مجله مسافران را به همین موضوع اختصاص داده و منتشر نماییم. كه حاصل آن نشریه شماره ۳۶ بود كه تماماً به زبان انگلیسی و ویژه توزیع در كشور مالزی منتشر شد. شما می‌توانید این نشریه را در سایت http://www.mosaferan.ir ببینید. در انتشار این شماره مسایلی نیز به وجود آمد كه در جای خود به آن خواهم پرداخت. هرچند ممكن است مطرح كردن بعضی از مسایل باب میل تعدادی از مدیران سازمان میراث فرهنگی و گردشگری كشور به خصوص چند تن از مدیران میانی استانها نباشد!
تا قبل از سفر «عدنان» وزیر جهانگردی مالزی و هیئت همراه به تهران شاید كمتر كسی تمایل به پرداختن به آن كشور را داشت. بعد از سفر عدنان به ایران و ملاقات با مهندس مشائی و امضای پروتكل همكاری‌های توریستی این امیدواری به وجود آمد كه تحولی در مناسبات گردشگری دو كشور ایجاد شود. به خصوص اینكه مردم مالزی به سفر بسیار علاقه‌مند هستند و طبق آماری كه وجود دارد هر ساله نزدیك به ۲۰ میلیون نفر از مردم مالزی به خارج از كشورشان سفر می‌كنند كه سهم ایران با همه علاقه‌ای كه مالزیایی‌ها به ایران دارند حدود ۲۰۰۰ نفر است.
اجازه بدهید توجه شما را به آمارهایی كه رسمی و غیر رسمی تاكنون منتشر شده است جلب كنم شاید به بعضی از دلایلی كه قبلاً نوشتم نزدیك‌تر شویم. طبق آمار هر روز نزدیك به ۳۰ پرواز مستقیم از شهرهای مختلف از قبیل تهران، مشهد، تبریز، شیراز، اصفهان، كیش، لار، بندرعباس، و …. به دبی مسافر حمل می‌كند كه شركت‌های آسمان، ایران‌ایر، ایران‌ایرتور، كیش‌ایر، آریا، امارات، العربیه و… وظیفه جابجایی سالانه نزدیك به یك میلیون و دویست هزار نفر از ایرانیان را به دبی به عهده دارند. لازم به یادآوری هم نیست كه ما در حال حاضر از نظر سیاسی و اجتماعی و ارضی مشكلاتی نیز با امارات متحده عربی داریم و از آن سو تعداد مسافران اماراتی كه به ایران سفر می‌كنند سالانه به ۵ هزار نفر هم نمی‌رسد و در مقابل اگر كشور مالزی را در نظر بگیریم می‌بینیم كه تنها ۲ پرواز در هفته از تهران به مقصد كوالالامپور انجام می‌شود كه آن هم عمدتاً تكمیل بوده و همیشه تقاضا برای آن بسیار زیاد است، و حال اگر كسی خواسته باشد از مالزی به ایران سفر كند رزرو جا در این دو پرواز هفتگی بسیار سخت است چرا كه عمدتاً صندلی‌های این پرواز در تهران به صورت رفت و برگشت قبلاً توسط ایرانی‌ها رزرو شده است.
پس به این ترتیب گردشگران مالزیایی می‌بایست توسط كشوری ثالث مثل امارات، بحرین، قطر و … به ایران سفر كنند. یعنی به جای ۵ ساعت پرواز مستقیم می‌بایست ۹ ساعت پرواز غیر مستقیم انجام دهند. حداقل ۵ ساعت انتظار در كشور ثالث را هم باید مد نظر داشت. یك موضوع جالب به خاطرم آمد كه نوشتن آن خالی از لطف نیست. وقتی از تهیه بلیت به مقصد مالزی توسط ایران‌ایر ناامید شدم تصمیم گرفتم حداقل نشریه را با ایران‌ایر به مالزی ارسال كنم اما وقتی هزینه ارسال بار توسط ایران‌ایر را با قطرایر مقایسه كردم بهتر دیدم این زحمت را به یك شركت هواپیمایی خارجی بدهم! و جالب‌تر اینكه وقتی «جعفر سال افزون» رییس ایستگاه مشهد این شركت متوجه شد كه بار ارسالی ما یك محموله فرهنگی است تخفیف دیگری هم در نظر گرفت كه همین جا از او تشكر می‌كنم. ولی از حق و انصاف هم نباید گذشت كه پرواز قطری بسیار منظم و راحت بود و البته قیمت مناسب‌تری هم داشت. این هم یكی دیگر از دلایل پیش‌گفته! بگذریم…● ورود به مالزی:
ساعت ۶ بعد از ظهر با هواپیمای مجهز قطر ایرویز به سمت دوحه پرواز می‌كنیم. معمولاً پروازهای با تاخیر در همه جای دنیا اتفاق می‌افتد كه البته تعجب‌برانگیز هم هست. اما در كشور ما معمولاً پروازهای بی‌تاخیر ما را متعجب می‌كند و این پرواز هم در كمال تعجب بدون تاخیر انجام شد!! پس از ۲ ساعت وارد دوحه می‌شویم و بعد از ۵/۳ ساعت انتظار با هواپیمایی بزرگتر و مجهزتر به سمت كوالالامپور پرواز می‌كنیم. رضا ایرانمنش مدیر وقت روابط عمومی و امور بین‌الملل شركت توسعه گردشگری ایران نیز كه با پرواز قطری از تهران به دوحه آمده است با همین پرواز به كوالالامپور می‌آید. شركت توسعه گردشگری ایران متولی برپایی غرفه ایران در نمایشگاه matta بود.