ايران پيش از تاريخ(روايت استاد عبدالعظيم رضايي)

[prisaAa]

اروپاي. يخين.، ايران. بارانين.
2-1- در اينجا سرزمين. ايران. را از ديدگاه. تحقيقات. زمين.شناسي. و مورّخان. نامداري. چون. گيرشمن. ايرانشناس. معروف. و ديگر دانش.پژوهان. و تاريخ.نگاران. مورد بررسي. قرار مي.دهيم..

بنابر تحقيقات. اخير زمين.شناسي.، در هنگامي. كه. بخش. اعظم. اروپا را توده.هاي. يخ. پوشيده. بود، فلات. ايران. دوره.ي. باران. را از سر مي.گذراند كه. طي. آن. حتّي. نقاط. مرتفع. نيز در زير آب. قرار داشت.، در آن. زمان. در بخش. مركزي. اين. فلات. – كه. امروزه. به. شكل. بيابان. نمكزار وسيعي. درآمده. است. – درياچه.اي. پهناور قرار داشت. كه. رودهاي. بسياري. از كوههاي. بلند به. سوي. آن. سرازير مي.شد. سنگواره.هاي. ماهيان. و صدفهاي. اين. درياچه. (كه. نه. تنها در بيابان. مزبور بلكه. حتّي. در دره.هاي. مرتفع. نيز به. دست. آمده. است.)، وضع. طبيعي. اين. آب. و خاك. را در چند هزار سال. پيش. از ميلاد مسيح. مجسم. مي.سازد. در دوراني. كه. مي.توان. آن. را بين. ده. تا پانزده. هزار سال. پيش. از ميلاد فرض. كرد، به. تدريج. وضع. آب. و هوا رو به. تغيير نهاد: دوران. باراني. از ميان. رفت. و به. جاي. آن. دوراني. فرا رسيد كه. اصطلاحاً « عصر خشك. » ناميده. مي.شود، و هنوز هم. ادامه. دارد. كم.شدن. باران. از يك. طرف. و بلند بودن. سطح. درياها و درياچه.هاي. داخلي. از سوي. ديگر موجب. كندي. جريان. رودها و جويبارهايي. شد كه. آب. كوهها را به. منابع. مزبور مي.رسانيد. بر اثر نظم. جريان. رودخانه.ها، در مصب. آنها ذخاير رسوبي.، گرد آمده. قطعه. زمينهايي. را تشكيل. داد كه. به. زودي. سر از آب. بيرون. آورده. حد فاصلي. ميان. دره.ي. موجود يا دشت. آينده. و كوه. به. موجود آورد. در اين. دوران.، انسان. پيش. از تاريخ. كه. بيشتر در فلات. ايران. به. سر مي.برد، در سوراخهايي. سكني. مي.گزيد كه. در اطراف. پر درخت. كوهها حفر مي.كرد و سقف. آنها را با شاخه.هاي. درختان. مي.پوشاند گاهي. نيز غارها يا پناهگاههاي. سنگي. متعددي. را كه. اغلب. آنها بسترهاي. زيرزميني. رودهاي. كهن. بودند، به. عنوان. سرپناه. مورد استفاده. قرار مي.داد.

2-2- در بهار سال. 1949 مكتشفين. براي. نخستين. بار در ايران. آثار و بقاياي. انسان. دوره.ي. مورد اشاره. را طي. حفاري. غاري. در تنگ. پيده. (در كوههاي. بختياري. واقع. در شمال. شرقي. شوشتر) تشخيص. دادند. انسان. در اينجا براي. تهيه.ي. غذا به. شكار مي.پرداخت. و درين. رهگذر از حيله. و تدبير، بيش. از نيرو و قدرت. استفاده. مي.كرد. وي. به. طرز كاربرد چكش. سنگي.، تبردستي. و تبري. كه. به. چوبدستي. شكافداري. متصل. بود، آشنايي. داشت.. با اندكي. صيقل. دادن.، از ناهنجاري. اين. ابزارهاي. بدوي.، اندكي. كاسته. مي.شد. آلات. استخواني. از قبيل. درفش. كه. از استخوان. حيوانات. مي.ساختند، به. مراتب. كمتر از مصنوعات. سنگي. تداول. داشت.. انسان. در آن. موقع. از نوعي. ظرف. سفالين. استفاده. مي.كرد كه. به. طور ناقص. پخته. مي.شد و در پايان. سكونت. وي. در غار، بر اثر دودخوردگي. كاملاً سياه. رنگ. شده. بود. اين. نوع. ظرفها همراه. با قديمي.ترين. بقاياي. انسان. در فلات. ايران. پيدا شده. و بنابراين. نشانه.ي. مهمي. از وجود ارتباط. بين. دو مرحله.ي. سكونت. اوست..

زنان. ايراني. در عصر نوسنگي.
در اين. جامعه.ي. ابتدايي. وظيفه.ي. خاصي. برعهده.ي. زن. گذاشته. شده. بود: وي. گذشته. از آنكه. نگهبان. آتش. و شايد مخترع. و سازنده.ي. ظرفهاي. سفالين. بود، مي.بايستي. چوبدستي. بردارد و در كوهها به. جستجوي. ريشه.هاي. خوردني. گياهان. يا جمع.آوري. ميوه.هاي. وحشي. بپردازد. شناسايي. گياهان. و فصل. رويش. آنها و دانه. هايي. كه. مي.آورد، مولود مشاهدات. طولاني. و مداوم. وي. بود و او را به. آزمايش. كشت. و زرع. رهنمون. مي.شد. نخستين. كوششهاي. وي. در زمينه.ي. كشاورزي.، بر روي. زمينهاي. رسوبي. انجام. گرفت. و در همان. حال. كه. مرد اندكي. پيشرفت. كرده. بود، زن. با كشاورزي. در عصر نوسنگي. – كه. سكونت. در غاربدان. دوره. تعلق. دارد – ابتكارات. فراواني. به. منصه.ي. ظهور رسانيد. اين. امر ناگزير به. ايجاد تفاوتي. بين. زن. و مرد مي.انجاميد، و شايد همين. موضوع. سبب. شده. باشد كه. در جوامع. نخستين.، زن. بر مرد برتري. يابد. در چنين. جوامعي. زن.، كارهاي. قبيله. را اداره. مي.كرد، به. مقام. روحانيت. مي.رسيد، و در عين. حال. سلسله.ي. وي. زنجير اتصال. خانواده. بود. اين. نحوه. از اولويت. و برتري. زن. از مختصات. ساكنان. اصلي. فلات. ايران. بوده. و بعدها در آداب. آرياييان. فاتح. وارد شده. است..

نخستين. ساكنان. فلات. ايران.
2-3- خشك.شدن. روزافزون. دره.ها كه. معلول. پيشرفت. دوره.ي. بي.آبي. (خشك.) بود، موجب. بروز تغييرات. ژرفي. در شرايط. زندگاني. انسان. گرديد. به. تدريج. درياچه.ي. بزرگ. مركزي. خشك. شد و سواحل. درياچه.ي. مزبور كه. رودها در آن. ذخيره.اي. از رسوبات. حاصلخيز به. جاي. گذاشته. بود، از مراتع. و مرغزارهاي. فراوان. پوشيده. شد. جانوراني. كه. در كوهها مي.زيستند به. سوي. چمنزارهاي. نوپديد ره. سپردند و انسان. كه. وسيله.ي. زيستش.، شكار بود، به. تعقيب. آنها پرداخت. و در دشت. سكني. گزيد. از اين. زمان. كه. مي.توان. تاريخ. آن. را در حدود هزاره.ي. هشتم. پيش. از ميلاد فرض. كرد، اين. امكان. را در دست. داريم. كه. پيشرفت. حاصله. در تمدّن. مادي. ساكنان. فلات. را تقريباً بدون. انقطاع. پي.گيري. كنيم.. اين. تمدّن. تابع. تأخير محيط.، وضع. طبيعي. زمين.، آب. و هوا، تماس. با ملل. همسايه. و نيز هجوم. و مهاجرت. بوده. است.. اما نمي.توان. تغييرات. حاصله. را در اينجا مورد مطالعه. قرار داده. در حقيقت. هنوز غالب. اين. امور بر ما مجهول. است.، چه. حتّي. تا حال. حاضر سراسر خاك. ايران. از نظر تحقيقات. باستان.شناسي. بكر و دست. نخورده. باقي. مانده. است..

2-4- كهن.ترين. محل. سكونت. انسان. كه. در دشت. ايران. شناخته. شده.، سيالك. (Sialk) نزديك. كاشان. در جنوب. تهران. است. كه. در آنجا نشانه.هاي. سكونت. اوليه.ي. انسان. در پايه.ي. تپه.اي. مصنوعي. و درست. برفراز خاك. بكر و دست. نخورده. پيدا شده. است.. در آن. روزگار انسان. هنوز خانه. را نمي.شناخت.، طرز ساختن. آن. را نمي.دانست. و در زير آلونكهايي. كه. از شاخه.ي. درختان. درست. شده. بود، خود را محفوظ. مي.داشت.. ولي. به. زودي. چينه.هاي. محقري. بر بالاي. باقي.مانده.هاي. مساكن. پيشين. ساخته. شد. انسان. همچنان. كه. به. شكار ادامه. مي.داد، فعاليتهاي. كشاورزي. را نيز توسعه. مي.بخشيد. سومين. نوع. فعاليت. وي. ذخيره. كردن. آذوقه. بود و اين. امر از آنجا بر مي.آيد كه. در ميان. بقاياي. دوران. نخستين.، استخوان. گاو و گوسفند اهلي. پيدا شده. است..

2-5- علاوه. بر ظروف. سفالين. و سياه. و دود زده. كه. در غارها با دست. و بدون. داشتن. ابزاري. چون. چرخ. ساخته. مي.شد – يك. نوع. ظرف. قرمز زنگ. هم. پيدا شده. است. كه. آن. را در كوره.هاي. بسيار ابتدايي. مي.پخته.اند و عوارض. ناشي. از اين. نوع. پختن. لكه.هاي. سياه.رنگي. بر سطح. آنها به. جاي. گذاشته. است.. در اين. دوران. نخستين. پيشرفت. در فن. كوزه.گري. صورت. گرفت.، و آن. پيدايش. ظروف. نقش.دار بود. ظرفهاي. مزبور عبارت. از كاسه.هاي. ناهموار و كم. دوام. بود با پايه.اي. به. شكل. جاي. تخم.مرغ. و پوشيده. از قشري. سفيدرنگ. كه. بر روي. آن. خطوط. افقي. و عمودي. نقش. مي.كردند. با مطالعه.ي. دقيق.تر معلوم. مي.شود كه. نقش. مزبور مقدمه.ي. سبد سازيست.، زيرا هنوز چيزي. از آن. زمان. نگذشته. بود كه. انسان. به. جاي. ظرف.، سبدهايي. را به. كار برد كه. روي. آنها را با گل. رس. اندوده. و در آفتاب. خشك. كرده. بود.

2-6- پيداشدن. تعداد قابل. ملاحظه.اي. حلقه. كه. از گل. رس. پخته. يا از سنگ. ساخته. شده. است. نشان. مي.دهد كه. انسان. قديم. ايران. مبادي. صنعت. نساجي. را مي.شناخته. است. . ابزار كار همه. از سنگ. بود، مثل. تيغه.ي. كارد كه. از سنگ. چخماق. ساخته. مي.شد، تيغه.ي. داس.، تير صيقلي. شده. و آلت. تراش.. در اواخر اين. عصر نخستين. اشياء كوچك. مسين. كه. چكش.كاري. مي.شد، پديد آمد. انسان. غارنشين. تازه. داشت. نخستين. فلزي. را مي.شناخت. كه. مي.بايستي. آن. را مورد استفاده. قرار دهد و نيز متوجه. شده. بود كه. مس. از قابليت. انعطاف. و تورق. برخوردار است.. اما هنوز راه. ذوب. كردن. آن. را نمي.دانست.، و اين. زمان. درست. پايان. عصر نوسنگي. بود. مرد و زن. هر دو به. آرايش. علاقه. داشتند. گردنبندهايي. از صدف. ترتيب. مي.دادند و حلقه.ي. انگشتري. و دستبند را از صدفهاي. بزرگ. يا سنگهاي. نرم. مي.ساختند. احتمالاً خالكوبي. و يا بزك. هم. معمول. بود و مواد لازم. براي. اين. كار را در هاونهاي. ظريف. نرم. مي.كردند.

2-7- در كنده.كاري.، ذوق. هنري. بر روي. استخوان. جلوه.گري. مي.كند. انسان. ايراني. سابق. بر آن. كشيدن. شكل. جانور و آدمي. را آغاز كرده. بود. هنرمند عصر حجر اخير بر روي. استخوان. كنده. – كاري. مي.كرد و دسته.ي. ابزار خود را با تصوير سر غزال. يا خرگوش. مي.آراست.. زيباترين. قطعه.اي. كه. تاكنون. كشف. شده. دسته.ي. چاقويي. است. كه. انسان. اين. دوران. را نشان. مي.دهد، در حالي. كه. شب. كلاهي. بر سرنهاده. و لنگي. را به. وسيله.ي. كمربند به. دور خود بسته.، و اين. يكي. از كهن.ترين. تصاويري. است. كه. از انسان. خاور نزديك. به. دست. آمده. است..

[نویسنده]

نوشته‌ها